Блог студента

Көрнекілігі:нақыл сөздер, бүктемелер,  техникалық  құралдар. 

Сабақтың барысы:

Мұғалім:Адамның  ең   үлкен  байлығы – денсаулық. Ал денсаулықты, ағзаның  күшін  нғайтудың  басты кепілі – дұрыс тамақтану. Адам  ағзасы  үшін   сыртқы   ортаның   кері әсерлеріне  үнемі  қорек  тұруға  тырысады. Тамақтану – адам  ағзасы  үшін аса маңызды  қажеттілік. Біздің  денсаулығымыз  көбінесе  қалай   тамақтануымызға  байланысты.  Дұрыс тамақтану – денсаулық  негізі. Ой  еңбегіне, іс-әрекетке де күніне  көп  күш-қуат  жұмсалады.   Ол қуатты, ағзаға  қажетті  қоректік заттарды   біз  ішер  астан  аламыз. 

Сабақтың   жоспары: 

1. Тамақтану мәдениеті мен ережесі 

Тамақтану  мәдениеті 

Дұрыс тамақтану үшін   тамақтанудың  гигеналық  ережелерін  сақтау  керек. Тамақ ішер  алдында  қолды  жуу керек. 

Тамақты  жиі  қабылдау, сондай-ақ майлы тәтті, тұзды  тағамдарды  пайдалану  зиянды  әдеттерге  жатады.  Тамақтың  жақсы  сіңуіне  тағамның  сыртқы , иісі де  әсер  етеді. 

Тамақ жеп   отырғанда  өзіңді  жақсы ұста. Тамақ  ішкен  кезде  сөйлеме, тамақты  жақсылап  шайна, әдептілік сақта. 

     Тамақтану  ережесі 

Денсаулығың  жақсы  болу  үшін   тамақтану   ережесін  сақтау  керек.  Тамақта  әр түрлі  тағам   өнімдерін пайдаланаған    тиімді. 

тамақтану режимін  сақта; 

тамақ ішер алдында  қолыңды  сабындап  жу; 

тамақ әр түрлі жаңа өнімдер  мен  жеміс-жидектерден      

тұруы  тиіс;қант пен  тәтті   тағамдарды  аз  пайдалан; 

ащы мен  тұщы  тағамдарды   көп жеме; 

тамақты  асықпай, жақсылап  шайнап  жеу керек; 

тамақтанып  отырған  кезде  қатты  сөйлеме, қолды  сермеме; 

тамақ  ішіп  болған  соң  рахмет  айт.

2. Дәрумендер 

Ағзаға тағам   арқылы  келетін  белоктардың, минералды  тұздардың, майлардың, көмірсутегінің  алмасуын  тездететін  заттар – дәрумендер.  Әрқайсысының  өз  атқарар қызметі   бар, дәрумендер  қай  жастағы  адамға  да қажет. 

А дәрумені – мал  өнімдеріндеболады. Әсіресе,  бүйрек, бауырда,  жұмыртқаныңсарыуызында,  сүт тағамдарында мол.  А дәруменіжетіспегендеадамныңкөруқабілетітөмендеп, заттыңтүсінажыратаалмайды. Шашытүсіп, терісіқұрғапкетеді.  

В дәруменіжетіспесеасқазан ,ішекжараларыпайдаболады,  жүйкежүйесізақымданып, адам  сал болыпқалуы мүмкін. Ет, сүт, балықтағамдарын , жұмыртқаны аз  пайдаланса, В  дәруменініңжетіспеушілігі байқалады. 

Е дәруменіжетіспеуіненбұлшықетсолып, адам семе  бастайды, дистроджеауруынаұшырайды. Ол мал  өнімдерінде, көкөністердекездеседі. 

С дәруменіжеміс-жидектен, алмадан,  лимоннан, итмұрын, қарақат, шиедентабылады.  С дәрумені адамның өсіп-өнуіне, ми қабаттарыныңжетілуінеқажет. С дәруменіжетіспегендеадамныңжұмысқақабілеті  төмендейді.  Ұйқысыбұзылып, тәбетікемиді,  суыққаоңай  бой  алдырады. Ддәруменібалықмайында,  жемісте, жидектеболады.  Д Дәруменіжетіспегенде  осы тұздарағзағасіңбей, бала  рахит  ауруынашалдығуымүмкін. Бойының, тісінің  өсуі  тоқтап, сүйегі  қатаймай, аяғы   қисық  өседі. 

Дұрыстамақатнудың 20 пайдалыкеңесі:

 1.Таңғы астакофегесүтқұйғаннан, сүтке  кофе құйыпішкендұрыс.  Таңғыастакүрішкеніңернеуінедейінсүтқұйыпішіңіз.Күнделіктікофегебелгілімөлшердесүтқұйсаңызсоншасүтішіңіз.Сізкүнделіктітиісмөлшерлі 25 %-дың Д дәруменінжәнекальцидіқолданыңыз.

 2.Әр уақыттатаңертеңгіастадәруменішіңіз.Стандарттық мульти-  дәрумендерді жүйелі қолданғанда адамның көңіл күйінің оң әсері күшейеді. 

Мысалы:Сиэтлеинститутындазерттеужүргізгенде 10 жылкөлеміндемультидәрумендерінжәне Е дәруменін тұрақтықолданғандардаасқазанісікауруыныңпайда болу қаупі төмендеген.

 3.Тамақтанар алдындаәруақытта 2 стақан су ішукерек.

Голландия ғалымдарыныңзерттеуіндекөрсеткені 2 стақан су ішкендетәбеттөмендейді,ішертағамның көлемі азаяды,салмақ түседі. 

 4.Тағамдарды дайындаудакөбірек томат жәнемайлылығытөменірімшіктіпайдаланыңыз.Асішудетоматтыпайдаланғанкісілердеісікауруыменауырутөмендеген,себепондаликопенкөп.Ол-ісікауруынашалдығудыболдыртпайды.

 5.Етті пайдаланаралдындажуукерек.Етті  майдан арылтудың еңоңайәдістемесі:еттіңбірбөлігінқуырғаннанкейінқағазорамалтөселгеныдысқа салу қажет.Оданкейінүстінқағазсалфеткаменжауып,майынсорғызу.Егеркөбірек майдан арылтуқажетболсаеттідуршлагқасалыпыстықсудыңастынақоюкерек.Суеттіңбойындағы май мен холестериндішаяды.Осыекіәдісті қолданғанда еттіңбойындағы май жартылайазаяды.

6.Әрқашан екі порция помидор жеңіз.

7.Барлығын пиязбенжеңіз.Зерттеунәтижесікөрсеткендей, пияз-еңпайдалытағам.Пияз- адамжүрегінәртүрліауруларданқорғайды. 

8.Әр кез фаст-фуд жегеннен кейін  екі стакан су ішкен дұрыс.

9.Мүмкін болған жағдайда  әрқашан шәй ішкен жөн.

10.Әр күн күндізгі сағат 3 шамасында тамақтану қажет.

11.Жемісті қабығымен жеген пайдалы.

12.Күніне 8стакан су ішу керек екенін білесіз. Егер сізге суық су ішкен ұнайтын болса, кешке жұмыстан үйге қайтарда мұздатқышқа бір бөтелке су қойыңыз.Ол суды жұмыс күнінің аяғына дейін ішіп таусыңыз. 

13.Грейпфруттың ағынан қызыл түрін жеген дұрыс. 

14.Әр сәрсенбіде лосося жеңіз. 

15.Салатты соуспен бөлек жеген  жөн. 

16.Брокколи орамжапырағын жеген кезде үстінен аз ғана маргарин,зәйтүн майын немесе ірімшік соусын құйған жөн. 

17.Көкөністерді көбірек пайдаланыңыз. 

18.Жейтін тағамыңыздың құрамындағы майға талдау жасаңыз. 

19.Әрқашан десерт жеген дұрыс. 

20.Кешке ұйықтар алдында бір тәрелке шайнама жеген жөн. 

Тағамды таңдау тәсілі 

Сүт. Жақсы майлы сүттің тамшысын тырнақтың үстіне тамызғанда, тамшы өзгермей-ді. Ал, су қосылған сүттің тамшысы тарқап кетеді. Таза сүт қою, әрі ақ түсті болады. Су араластырылған сүт сүйық, кө-гілдір болады. 

Қаймақ. Ақ түсті, қышқыл иіссіз болу керек. Сондай-ақ, сулы қабаттың және қатты түйіндердің болуы өнімнің ес-кіргенін білдіреді. Жоғарғы қабатында су болса, жасалу технологиясы дұрыс емес. 

Ақ ірімшік. Алғанда, оның ақ түсті, шашыраңқы болғанын қадағалаңыз. 

Ет. Таңдағанда, түсі мен май-лыбөліктеріне баса назараударукерек. Жасмалдыңетіашық-қызылтүстіболады, ал, қою-қызылтүскәрімалдыңетіекенінбілдіреді. Егерсізтоңазытқыштанемес, жайжер-денеталып, оның жаңадан әкелінгенінекөзжеткізгіңізкелсе, еттіұстапкөріңіз. Егерұстағанізіңізжоғалыпкетсе, онда

еттің жаңадан әкелінгені. Ал, ұстағанжеріңізбілініпнемесебастапқықалпынабіртіндепкелсе, азықбіраз уақыт тұрып қалған. 

Қайнатылған шұжық. Мұндай шұжықтардың көпші-лігіне тауарлық түр беру үшін түрлі  компоненттер қосады. Олар шұжыққа ашық қызыл түс береді, әрі ұзақ сақта-луына әсер етеді. Бірақ, бұл қоспалардың денсаулыққа аса пайдасы жоқ. Шұжықтың ты-ғыздығы да оның сапасын білдіреді. Шұжықтың кескен бө-лігі ылғалды емес, құрғақ бо-луы керек және тегіс кесілгені дұрыс. Шұжықтың майы ақ түсті, иісі жеңіл болуын қадағалаңыз. 

Балық. Жаңа балықтан су балдырының иісі шығып тұрады. Жаңа балықтың еті тығыз жә-не бейімделгіш болып, сау-сақпен басқанда қайтадан орнына келеді. Қабыршақты ба-лықтардың қабыршақтары денесіне жабысып тұрады. Ауызы әрең ашылады. Желбезектері жылтырап және қызыл болып тұрады. Кішкене балықтарды алақанға қойғанда басы мен құйрығы салбырап тұрса, ол ескі балық болғаны. Жаңа балықтың көздері жанып тұ-рады, мөлдір және сыртқа шығыңқы болады. Жаңа балық-тың терісі ылғал, жылтыр болады. Балық ескіргенде қылта-нақтары етінен оңай алынады. 

5.Дастарқан  басында  сақаталатын  ырым-тыйымдар 

1. Ас жүрген жер – береке. 

2. Дастарқанға  бірінші  нанды әкеліп  қояды. 

3. Нанды төңкеріп  қоюға болмайды. 

4. Нанды  бір қолмен үзуге  болмайды. 

5.Ас ішкен ыдысты  төңкеріп қоюға  болмайды. 

6. Қонаққа  сынық ыдыспен  ас беруге болмайды. 

7. Тамақты  жатып ішуге  болмайды. Дені сау   адам дұрыс  отырып тамақтанады.   Ал отыра  алмайтын  адам жатып ішеді. Сондықтан  мүгедек адамның  қылығын жасама. Дұрыс  отырмаймын  деп денсаулығыңды бұзып алма. 

8. Ас ішіп болған со «тойдым» деуге  болмайды, «қанағат»  деп айту керек. 

9. Дастарқаннан аттауға   болмайды. 

10. Ас үстінен  аттама, Астан үлкен емессің. 

11.  Ертеңгі  асты  тастама, Кешкі асқа  қарама. 

12. Өле жегенше,  бөле же.

13. Ас ішу кезінде  ізет, сыйласым, инабаттылық  рәсімдері  сақталу керек. 

14. Әкесіотырғандабаласына  бас тартылмайды.

15. Балаға  ми жеугеболмайды.

Қорытынды. Адам  баласыөмірдеекінәрсеніңқадірінбілмейді. Біріншісі  - денсаулықболса, екіншісі – жастықшақ. Кішкентайкезденадамбаласыпайдалытамақтармен,  түрлідәрумендерменуақытылытамақтанса, сондағанабаланыңденсаулығы   мықты  әрі күшті, ой-өрісікеңболады.